Nền Kinh Tế Trung Quốc: Từ “Con Rồng Ngủ Quên” Đến Siêu Cường Thế Kỷ 21

1. Tỉnh dậy sau giấc ngủ dài: Hành trình khởi đầu

Hãy tưởng tượng: năm 1978, giữa một quốc gia hơn 900 triệu dân lúc bấy giờ, nạn đói vừa mới qua, công nghiệp lạc hậu, hàng triệu người cày ruộng bằng tay. Vậy mà chỉ sau hơn 40 năm, nền kinh tế Trung Quốc không chỉ bừng tỉnh mà còn chạy nước rút ngoạn mục, trở thành cỗ máy sản xuất của thế giới và đối thủ kinh tế nặng ký nhất của Mỹ.

Từ “Con Rồng ngủ quên”, Trung Quốc đã lột xác thành “ông trùm” công nghiệp, công nghệ, chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu.

2. Cỗ máy khổng lồ vận hành ra sao?

Tăng trưởng kiểu “tăng tốc không phanh”

Nói về tăng trưởng kinh tế Trung Quốc, có một thống kê khiến cả thế giới phải ngả mũ: từ năm 1980 đến 2020, GDP Trung Quốc tăng gấp hơn 60 lần. Đúng, bạn không nghe nhầm. Trong khi nhiều nước chỉ ước tăng trưởng 3%/năm, Trung Quốc từng có năm tăng tới 12%!

Kinh tế Trung Quốc hiện có quy mô trên 18.000 tỷ USD, chỉ xếp sau Mỹ. Nhưng xét về sức mua (PPP)? Trung Quốc đã vượt Mỹ từ năm 2014 rồi.

Sản xuất: Sáng đèn 24/7

Bạn cầm một chiếc điện thoại, đeo tai nghe, mặc áo thun… khả năng cao tất cả đều có dòng chữ “Made in China”. Trung Quốc không còn là nhà máy thế giới – họ là siêu nhà máy, nơi sản xuất từ kim khâu tới vệ tinh.

Thương mại: “Xuất khẩu thần chưởng”

Năm nào Trung Quốc cũng nằm top 1 thế giới về xuất khẩu. Mỹ, EU, Đông Nam Á, châu Phi… đâu đâu cũng có hàng Trung Quốc. Với lợi thế sản xuất quy mô lớn, giá rẻ và tốc độ giao hàng nhanh thần tốc, Trung Quốc chinh phục thế giới mà không cần phát súng nào – chỉ cần container.

3. Trung Quốc có những ngành “ăn tiền” nào?

a. Sản xuất – Không còn chỉ là hàng rẻ

Trung Quốc giờ đây không chỉ sản xuất hàng “tiết kiệm chi phí” mà còn sản xuất cả hàng công nghệ cao. Bạn có nghe đến DJI – hãng drone số 1 thế giới? Huawei? BYD – hãng xe điện đang vượt mặt Tesla tại châu Á?

b. Công nghệ – Từ “sao chép” đến “dẫn đầu”

Trung Quốc từng bị xem là “copycat” – chuyên nhái ý tưởng phương Tây. Nhưng giờ, mọi chuyện đã khác. Họ là thủ phủ AI, là nơi có nhiều bằng sáng chế công nghệ nhất mỗi năm, là cái nôi của hàng loạt startup kỳ lân.

Thâm Quyến không còn là bản sao của Silicon Valley – nó là một Silicon Valley kiểu mới, “made in China”.

c. Nông nghiệp – Công nghệ hóa cánh đồng

Dù công nghiệp hóa mạnh, Trung Quốc vẫn là nước sản xuất lương thực số 1 thế giới. Nhưng điều đặc biệt là họ đang áp dụng drone, AI và big data để… trồng rau, nuôi cá, kiểm soát sâu bệnh. Đồng ruộng kiểu mới không còn người nông dân lom khom gặt lúa, mà là robot và vệ tinh.

d. Dịch vụ – Tăng tốc qua màn hình điện thoại

Bạn từng nghe về WeChat? Ứng dụng “tất cả trong một” của Trung Quốc cho phép người dùng nhắn tin, thanh toán, mua sắm, book vé tàu, nộp đơn ly hôn (!)… Tất cả chỉ trong một ứng dụng.

Mô hình “digital everything” của Trung Quốc đang làm cho dịch vụ phát triển như vũ bão – nhanh, gọn, tiện và dữ liệu hóa toàn diện.

4. Những “vũ khí chiến lược” trong tay Trung Quốc

Made in China 2025

Trung Quốc không muốn mãi làm hàng rẻ. Họ tung ra chiến lược Made in China 2025 để trở thành siêu cường công nghệ. Mục tiêu là dẫn đầu thế giới về: AI, xe điện, vi mạch, thiết bị y tế, robot…

Sáng kiến Vành đai – Con đường (BRI)

Trung Quốc không chỉ muốn làm ăn ở nhà. Họ mở rộng đầu tư ra khắp thế giới với dự án BRI: xây đường sắt ở châu Phi, cảng ở châu Á, hạ tầng ở châu Âu. Họ không chỉ xuất hàng – họ xuất cả mô hình phát triển.

Chiến lược “song tuần hoàn”

Một tay thúc đẩy tiêu dùng nội địa, một tay duy trì xuất khẩu – đó là công thức “hai vòng tuần hoàn” mà Trung Quốc đang theo đuổi để giữ ổn định trong thế giới nhiều biến động.

5. Bên trong con rồng – Có gì đáng lo?

Bong bóng bất động sản

Vụ sụp đổ của Evergrande – một “ông trùm” bất động sản – là hồi chuông cảnh báo. Kinh tế Trung Quốc từng phụ thuộc lớn vào xây dựng và địa ốc. Nhưng mô hình này đang “hết phép”, khiến chính phủ phải tái cấu trúc mạnh mẽ.

Già hóa dân số

Với tỷ lệ sinh thấp kỷ lục, lực lượng lao động Trung Quốc đang giảm nhanh. Một xã hội nhiều người già, ít người trẻ – đó là điều mà một nền kinh tế công nghiệp nặng như Trung Quốc không mong đợi.

Xung đột thương mại và công nghệ

Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung không còn là chuyện tin tức nữa – nó là thực tế đầy đau đầu. Việc Mỹ cấm bán chip cho Trung Quốc, cấm TikTok, ép doanh nghiệp rời khỏi Trung Quốc là những cú đánh thật sự vào công nghệ và chuỗi cung ứng.

6. Kịch bản tương lai: Trung Quốc sẽ đi về đâu?

• Siêu cường công nghệ? Với tốc độ đầu tư hiện tại, hoàn toàn có thể.

• Siêu thị thế giới? Họ vẫn đang dẫn đầu về sản xuất và xuất khẩu.

• Lãnh đạo tăng trưởng xanh? Trung Quốc đang đầu tư vào năng lượng tái tạo nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào.

Tuy nhiên, để giữ vững vị thế, họ phải giải quyết được các “nút thắt” như: cải cách sâu hơn, dân số già, cải tổ doanh nghiệp nhà nước, minh bạch hơn và… mở lòng với thế giới.

---

7. Kết luận: Nền kinh tế Trung Quốc – Sự pha trộn độc đáo

Nền kinh tế Trung Quốc không phải là một câu chuyện tăng trưởng đơn thuần. Nó là cuộc chơi giữa cũ và mới, giữa công nghiệp nặng và AI, giữa thị trường tự do và bàn tay nhà nước.

Họ đi con đường của riêng họ – không giống Mỹ, không như châu Âu, cũng không sao chép Hàn Quốc hay Nhật Bản. Đó là một mô hình “chủ nghĩa tư bản có định hướng”, “xã hội chủ nghĩa kiểu kỹ thuật số”, rất Trung Quốc – và rất hiệu quả.

Trong một thế giới không chắc chắn, có một điều chắc chắn: kinh tế Trung Quốc vẫn là biến số lớn nhất và quan trọng nhất trong ván cờ toàn cầu.

đọc thêm : Dịch vụ xin giấy phép xuất nhập khẩu của Indochina Post

đọc thêm :Trung Quốc – Cái Nhìn Toàn Diện Về Cường Quốc Kinh Tế và Văn Hóa Thế Giới