Trung Quốc đang dẫn đầu cuộc đua AI toàn cầu như thế nào?

Trong hơn một thập kỷ qua, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành trung tâm của mọi cuộc cách mạng công nghệ. Từ chatbot như ChatGPT đến xe tự hành, từ phân tích dữ liệu lớn đến sáng tạo nội dung số, AI đang định hình lại cách con người sống và làm việc. Và nếu như trước đây Mỹ được coi là “thủ phủ AI toàn cầu”, thì ngày nay Trung Quốc đang nổi lên như một đối thủ đáng gờm, thậm chí dẫn đầu trong nhiều lĩnh vực AI chiến lược.

Vậy Trung Quốc đang đầu tư, phát triển và triển khai trí tuệ nhân tạo như thế nào? Họ đang vượt mặt các quốc gia khác ở đâu, và đâu là những “vũ khí” bí mật trong cuộc đua này?

1. Tầm nhìn quốc gia: AI là ưu tiên chiến lược hàng đầu

Trung Quốc không chỉ coi AI là một ngành công nghệ, mà là trụ cột cốt lõi trong chiến lược phát triển quốc gia.

📜 Chính sách nổi bật:

• Kế hoạch “Next Generation Artificial Intelligence Development Plan” (2017): Đặt mục tiêu đến năm 2030, Trung Quốc sẽ trở thành trung tâm đổi mới AI hàng đầu thế giới.

• Chính phủ hỗ trợ tài chính mạnh mẽ: đầu tư hàng chục tỷ USD vào các quỹ AI quốc gia và địa phương.

• Tích hợp AI vào các ngành ưu tiên như y tế, quốc phòng, sản xuất thông minh, giáo dục, giao thông, an ninh mạng.

🔍 Kết quả:

• Trung Quốc là quốc gia nộp nhiều bằng sáng chế AI nhất thế giới trong nhiều năm liên tiếp.

• Hệ sinh thái AI được phân bổ đều từ trung ương đến địa phương, với các thành phố AI trọng điểm như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến, Hàng Châu, Thành Đô.

---

2. Dữ liệu lớn – lợi thế không thể sao chép

AI không thể phát triển nếu thiếu dữ liệu, và Trung Quốc sở hữu một lượng dữ liệu khổng lồ chưa từng có nhờ:

• Dân số hơn 1,4 tỷ người với tỷ lệ sử dụng internet và smartphone cực cao

• Hệ sinh thái ứng dụng “siêu app” như WeChat, Alipay, Douyin (TikTok), Taobao, Baidu – nơi dữ liệu người dùng được thu thập liên tục

• Khả năng tiếp cận dữ liệu công và thương mại nhờ vào chính sách linh hoạt hơn phương Tây

📊 So sánh:

→ Điều này cho phép Trung Quốc huấn luyện mô hình AI với tốc độ và quy mô vượt trội.

---

3. Doanh nghiệp công nghệ: Những chiến binh AI hàng đầu

Trung Quốc không thiếu những “gã khổng lồ” công nghệ đổ tiền và chất xám vào AI. Dưới đây là một số tên tuổi dẫn đầu:

🔹 Baidu – “Google của Trung Quốc” trong lĩnh vực AI

• Dẫn đầu công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên, học máy, và xe tự hành

• Phát triển mô hình ERNIE Bot – đối thủ trực tiếp với ChatGPT

• Hệ điều hành xe tự hành Apollo hiện đang thử nghiệm trên hàng trăm xe tại các thành phố lớn

🔹 Tencent – Ông trùm AI đa lĩnh vực

• Ứng dụng AI trong game, y tế, cloud và video

• Sở hữu hệ thống AI “Hunyuan” cạnh tranh trực tiếp với GPT, dùng trong cả quảng cáo, sáng tạo nội dung và dịch vụ tài chính

🔹 Alibaba – Dẫn đầu AI thương mại

• Tích hợp AI trong logistics, thương mại điện tử, quảng cáo, đám mây (Alibaba Cloud)

• Phát triển chatbot AI Tongyi Qianwen cho doanh nghiệp

🔹 SenseTime, Megvii, iFlytek… – Các startup AI kỳ lân

• Tập trung vào nhận diện khuôn mặt, thị giác máy tính, xử lý giọng nói

• Được ứng dụng rộng rãi trong giám sát đô thị, ngân hàng, giáo dục, công nghiệp

---

4. Ứng dụng AI vào đời sống: Không còn là viễn tưởng

🔸 Giao thông và thành phố thông minh:

• Hệ thống camera nhận diện khuôn mặt, biển số, điều phối giao thông bằng AI tại Bắc Kinh, Thâm Quyến, Quảng Châu

• Xe taxi tự hành Baidu Apollo, AutoX, Pony.ai đã hoạt động thương mại ở nhiều khu đô thị

🔸 Y tế thông minh:

• AI hỗ trợ chẩn đoán bệnh ung thư, tầm soát dịch bệnh, phân tích hình ảnh y tế

• Trong đại dịch COVID-19, AI được sử dụng để truy vết, phân tích ca nhiễm và hỗ trợ điều trị từ xa

🔸 Giáo dục:

• Ứng dụng AI giúp phân tích hành vi học sinh, điều chỉnh bài giảng phù hợp

• Dạy học cá nhân hóa dựa trên năng lực từng học sinh

🔸 Công nghiệp sản xuất:

• AI kết hợp robot trong dây chuyền sản xuất thông minh

• Kiểm tra lỗi sản phẩm tự động bằng thị giác máy tính

---

5. AI quốc phòng và giám sát – mặt trận nhạy cảm nhưng chiến lược

AI được Trung Quốc sử dụng mạnh mẽ trong an ninh và quân sự:

• Drone AI, hệ thống radar thông minh, phân tích hình ảnh vệ tinh

• Hệ thống giám sát toàn quốc dựa trên camera nhận diện khuôn mặt, hành vi bất thường

• AI hỗ trợ phân tích chiến lược quân sự, chỉ huy tác chiến thời gian thực

Mặc dù gây tranh cãi về quyền riêng tư, đây là một phần không thể thiếu trong chiến lược “an ninh dữ liệu – an ninh quốc gia” của Bắc Kinh.

---

6. Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM): Trung Quốc bắt kịp ChatGPT?

Sau khi OpenAI ra mắt ChatGPT, Trung Quốc lập tức bước vào cuộc đua phát triển LLM nội địa:

🔍 Các mô hình AI nội địa nổi bật:

• ERNIE Bot – Baidu

• Tongyi Qianwen – Alibaba

• Hunyuan – Tencent

• SparkDesk – iFlytek

• Yi-34B – 01.AI (startup của nhà khoa học AI Lu Qi)

🔍 Đặc điểm:

• Mạnh về tiếng Trung, hỗ trợ đa lĩnh vực

• Được tích hợp vào các dịch vụ doanh nghiệp, chatbot, tìm kiếm và học máy

• Đang được thử nghiệm mở rộng trong sáng tạo nội dung (AI writer, video AI, giáo dục)

→ Mặc dù chưa sánh kịp GPT-4 về đa ngôn ngữ và độ sáng tạo, các LLM của Trung Quốc đang có tốc độ phát triển thần tốc và ưu thế nội địa rõ rệt.

---

7. Những thách thức Trung Quốc đang đối mặt

Dù có lợi thế về dữ liệu, chính sách và doanh nghiệp, Trung Quốc cũng gặp không ít khó khăn:

⚠️ Hạn chế về chip bán dẫn:

• Bị Mỹ cấm xuất khẩu chip AI cao cấp (NVIDIA A100, H100)

• Tăng tốc nội địa hóa qua các hãng như SMIC, Huawei, nhưng còn khoảng cách lớn

⚠️ Vấn đề đạo đức và kiểm soát nội dung:

• Lo ngại về censorship AI, thông tin sai lệch, thiếu minh bạch

• Chính phủ kiểm duyệt nội dung chặt chẽ, ảnh hưởng đến tính sáng tạo của mô hình AI

⚠️ Cạnh tranh toàn cầu khốc liệt:

• Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc đều đang tăng tốc đầu tư vào AI, không để Trung Quốc vượt mặt

---

8. Trung Quốc đang dẫn đầu ở đâu trong AI?

---

Kết luận: Trung Quốc đang vươn lên như một siêu cường AI

Với sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ nhà nước, lợi thế về dữ liệu, thị trường khổng lồ, và hệ sinh thái công nghệ năng động, Trung Quốc đang ở vị trí tiên phong trong nhiều lĩnh vực của trí tuệ nhân tạo. Dù vẫn còn thách thức lớn về chip, chuẩn mực quốc tế và tự do sáng tạo, không thể phủ nhận rằng Trung Quốc đang định hình lại bản đồ công nghệ toàn cầu bằng sức mạnh AI.

Nếu thế kỷ 20 là kỷ nguyên của máy tính, thì thế kỷ 21 sẽ là cuộc chơi của AI – và Trung Quốc đang là người dẫn dắt cuộc chơi đó.

đọc thêm : Vận chuyển hàng hóa bằng đường biển 

đọc thêm : Vận chuyển hàng đi Trung Quốc – 6 điều cần biết